Πρόγραμμα για αστικές παρεμβάσεις στους δήμους και “έξυπνες πόλεις” με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης

Το υπουργείο Περιβάλλοντος σε συνεργασία με την Kεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος  σχεδίασε το Πρόγραμμα πολεοδομικών μεταρρυθμίσεων και παρεμβάσεων που προωθείται για χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Το πρόγραμμα «5+1 πολεοδομικές παρεμβάσεις του ΥΠΕΝ στο Ταμείο Ανάκαμψης» παρουσιάζεται από χθες μέχρι και αύριο, στους δήμους της χώρας  με στόχο να ενημερωθεί η Αυτοδιοίκηση για τους άξονες και τις επιλέξιμες δράσεις, ώστε οι δήμοι να προετοιμαστούν έγκαιρα για την επίσημη έναρξη των σχετικών προσκλήσεων.

Στους κεντρικούς άξονες του εθνικού σχεδιασμού εντάσσονται οι κλιματικά ουδέτερες πόλεις, με ένα εκτεταμένο πρόγραμμα αστικών αναπλάσεων στρατηγικού χαρακτήρα για την επόμενη πενταετία ύψους άνω των 500 εκατ. ευρώ. Επίσης, το ΥΠΕΝ προχωρά  στην ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού, με εκτεταμένες παρεμβάσεις συνολικού προϋπολογισμού άνω των 300 εκατ. ευρώ.

Στις βασικές προτεραιότητες του εθνικού σχεδιασμού εντάσσονται επίσης η  υλοποίηση επενδύσεων για την εξοικονόμηση ενέργειας σε κτίρια, οι παρεμβάσεις για τη  διαχείριση των αστικών λυμάτων, η δραστική μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος στις μεταφορές και η ενίσχυση της βιοποικιλότητας.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΕΝΔΥΣEΩΝ “ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ”

¨Ένα από τα προγράμματα που δρομολογήθηκαν είναι το Πρόγραμμα Επενδύσεων «Στρατηγικές αστικές παρεμβάσεις», το οποίο αποτελείται από δύο άξονες:

Άξονας 1: Αστικές Αναπλάσεις και

Άξονας 2: Γραμμικές Παρεμβάσεις – Αστικός Βελονισμός  -«Έξυπνες» πόλεις – Αστική κλιματική ουδετερότητα

Ο πρώτος άξονας «Αστικές αναπλάσεις», περιλαμβάνει:

• Αστικές παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο και στο κτιριακό απόθεμα ευρύτερων περιοχών, με στοιχεία βιοκλιματικού σχεδιασμού, ποιοτικής και ενεργειακής αναβάθμισης, ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας, διαχείριση των φυσικών πόρων και εφαρμογή «έξυπνων» εφαρμογών και καινοτόμων τεχνολογιών.
• Παρεμβάσεις πολυεπίπεδης αναβάθμισης σε αστικές περιοχές ιδιαίτερης πολιτιστικής ή / και ιστορικής σημασίας όπως τα ιστορικά κέντρα
• Παρεμβάσεις στον αστικό χώρο ή σε παράκτιες κατοικημένες περιοχές για την εφαρμογή μέτρων πρόληψης και προσαρμογής στην αλλαγή του κλίματος και την ενίσχυση της αστικής ανθεκτικότητας

Ενδεικτικά έργα που μπορούν να ενταχθούν στον πρώτο άξονα είναι:

• Αστικές επεμβάσεις εμβληματικού χαρακτήρα σε ιστορικά κέντρα, σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος κ.λπ.
• Ανάπλαση παραλιακών μετώπων, μεγάλων ιστορικών μετώπων
• Προγράμματα, αναβάθμισης και επανάχρησης κτιριακού αποθέματος για ποικίλες χρήσεις
• Αναπλάσεις αστικών ρεμάτων, και ποταμών, με δημιουργία συνολικού πλέγματος πρασίνου, αντιμετώπιση φαινομένων πλυμμήρας και κλιματικής αλλαγής
• Επεμβάσεις δημιουργίας superblocks, low emissions zones, transit malls κ.λπ.

Στόχος αυτών των παρεμβάσεων είναι να επιταχθεί η οικονομική βιωσιμότητα των περιοχών αυτών με την ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων, ιδίως στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της κυκλικής οικονομίας, της εδαφικής συνοχής και σύγκλισης, της κατασκευής με «πράσινα» υλικά, ψηφιακές εφαρμογές και προϊόντα κ.λπ.

Στον Άξονα 2, «Γραμμικές παρεμβάσεις – Αστικός Βελονισμός, περιλαμβάνει δράσεις για  «Έξυπνες» πόλεις με αστική κλιματική ουδετερότητα.

Στόχος  του προγράμματος είναι  η εφαρμογή ενός ολιστικού προγράμματος και νέων τεχνολογιών ώστε να μειωθεί το αποτύπωμα άνθρακα. Οι πόλεις δηλαδή θα χρηματοδοτηθούν ώστε να υλοποιήσουν έργα και δράσεις με περιβαλλοντικό όφελος, καινοτόμα στοιχεία και αναπτυξιακό χαρακτήρα, ώστε να καταστούν συν τω χρόνω τεχνολογικά προηγμένες, και κλιματικά ουδέτερες

Σκοπός  είναι η ενεργοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερων ελληνικών δήμων στους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας, με αναπτυξιακούς βιώσιμους όρους, συμβάλλοντας στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αστικών περιοχών. Το πρόγραμμα θα καλύψει τις ανάγκες του επανασχεδιασμού και της αναζωογόνησης των αστικών περιοχών προς ένα βελτιωμένο περιβάλλον.

Οι επιλεγμένες πόλεις θα λειτουργήσουν ως πρότυποι κόμβοι καινοτομίας για όλες τις υπόλοιπες καθώς υιοθετούν αειφόρες και έξυπνες αστικές πρακτικές και αναπτύσσουν ένα νέο οικονομικό μοντέλο δράσης για το κλίμα.

Κατηγορίες έργων

Κάθε πρόταση μπορεί να αφορά σε μια ή περισσότερες από τις παρακάτω 4 κατηγορίες επιλεγμένων μικρών και μεσαίων έργων:

• ανακαίνιση δημόσιου χώρου με βιοκλιματικά στοιχεία και “έξυπνες” κατασκευές,
• βιοκλιματικός σχεδιασμός -ενεργειακή αναβάθμιση μεμονωμένων κτιρίων,
• αύξηση αστικού πράσινου,
• έξυπνες αστικές εφαρμογές και διαχείριση φυσικών πόρων

ΚΡΙΤΗΡΙΑ για την επιλογή προτάσεων είναι:

• Ολοκληρωμένος χαρακτήρας πρότασης
• Ανάλυση αναγκών και προκλήσεων (τεκμηρίωση)
• Μετρήσιμα αποτελέσματα –στόχοι βιωσιμότητας
• Βαθμός ωριμότητας
• Στοιχεία βιοκλιματικού σχεδιασμού, ενσωμάτωση πράσινων έξυπνων εφαρμογών διαχείρισης των φυσικών πόρων και αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ αδειοδότησης είναι:

• Τα προτεινόμενα έργα και παρεμβάσεις να εντάσσονται σε στρατηγικό προηγούμενο σχεδιασμό ή πρόγραμμα του Δήμου (π.χ. ΒΑΑ, ΣΑΑ, ΣΔΑΕΚ, ΣΒΑΚ κ.ο.κ.)
• Η υλοποίηση των έργων να μην απαιτεί αλλαγή των εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων

Ενώ για τις αδειοδοτήσεις δεν απαιτούνται αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί

ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

• Πρόγραμμα κατάθεσης προτάσεων των πολιτών για συγκεκριμένους δρόμους και σημεία (desirelines)
• Δημιουργία school travelplans και work travel plansΔημιουργία «δικτύου επισκευής πόλης»
• Συμμετοχή των ιδιωτών και των επιχειρήσεων στην αύξηση του αστικού πρασίνου με επιβράβευση (π.χ. μείωση δημοτικών τελών) και προώθηση ειδικού σήματος «πράσινου κηδεμόνα» (πρόγραμμα υιοθέτησης πράσινου χώρου από ιδιώτες ή επιχειρήσεις
• Πρόσκληση σε εξειδικευμένες εταιρείες και ακαδημαϊκά ιδρύματα για υποστήριξη και δημιουργία των βιοκλιματικών μοντέλων,
• Συμμετοχή ξενοδοχειακών μονάδων, δομών φιλοξενίας ηλικιωμένων κ.λπ. σε πρόγραμμα εγκατάστασης «γκρι» νερού και για συστηματική χρήση υπόγειων κάδων και υπόγειων κάδων

Το πρόγραμμα θα χρηματοδοτήσει 10 -16 πόλεις

Συνολικά, το πρόγραμμα θα χρηματοδοτήσει 10 -16 πόλεις ώστε να υλοποιήσουν ευρύτατες αναπλάσεις με περιβαλλοντικό όφελος, καινοτόμα στοιχεία και αναπτυξιακό χαρακτήρα, με το συνολικό ποσό των 160 εκ. ευρώ επιπλέον.

Χρονοδιαγράμματα

Η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος εκ μέρους των δήμων αναμένεται να ανοίξει στον ερχόμενο Ιούνιο, η υπογραφή συμβάσεων θα γίνει μέσα στο 2022 και τα πρωτόκολλα παραλαβής, αξιολόγηση και αποπληρωμή των έργων το 2025.