Τροφές που συμβάλλουν στην καλή υγεία του θυρεοειδούς
- Γράφτηκε από τον/την Μαρία Τριγώνη
Επιμέλεια Εύη Φενερίδου
Ο θυρεοειδής είναι ο αδένας που ρυθμίζει ανά πάσα στιγμή το μεταβολισμό μας. Αυξάνει ή μειώνει το μεταβολισμό ανάλογα με τις συνθήκες (κρύο, ζέστη), τις ανάγκες (ξεκούραση, άσκηση) αλλά και την συναισθηματική μας κατάσταση (θυμός, φόβος, χαρά).
Βρίσκεται στο λαιμό μας και ονομάζεται έτσι γιατί έχει το σχήμα θυρεού (ασπίδα, οικόσημο) και παράγει δύο βασικές ορμόνες:
την Τ4 (Θυροξίνη) και την Τ3 (Τριιωδοθυρονίνη).
Οι αριθμοί 3 και 4 αναφέρονται στο πόσα άτομα ιωδίου περιέχονται στην κάθε ορμόνη.
Από τις δύο ορμόνες η δραστική είναι η Τ3 και επηρεάζει σχεδόν οποιαδήποτε φυσιολογική μεταβολική διαδικασία μέσα στο σώμα όπως την ανάπτυξη, την θερμοκρασία του σώματος, την καρδιακή συχνότητα, την έμμηνο ρύση, την αιμοποίηση, την ανάπτυξη των τριχών, την αποθήκευση και την καύση του λίπους και πολλές άλλες.
Ο θυρεοειδής παράγει Τ4 όπου στη συνέχεια μετατρέπεται σε Τ3 ανάλογα με τις συνθήκες και τις ανάγκες των κυττάρων μας. Πρόκειται για έναν ευαίσθητο και ακριβή μηχανισμό ρύθμισης που βοηθάει άμεσα το σώμα μας να προσαρμοστεί και να ανταποκριθεί σε αυτό που συμβαίνει άμεσα.
Οι εντολές για το πόση Τ3 και Τ4 θα εκκρίνει ο θυρεοειδής έρχονται από την υπόφυση μέσω της TSH (Thyroid Stimulating Hormone). Όταν ο οργανισμός χρειάζεται μεγαλύτερη ποσότητα από τις θυρεοειδικές ορμόνες, αυξάνεται η έκκριση της TSH.
Όσο μικρότερες ποσότητες Τ3 και Τ4 κυκλοφορούν στο αίμα μας τόσο αυξάνονται τα επίπεδα της TSH, ώστε να πιέσουν το θυρεοειδή να απελευθερώσει περισσότερη Τ3 και Τ4, ανάλογα με τις ανάγκες.
Υψηλές τιμές TSH υποδηλώνουν υπο-θυρεοειδισμό (ο θυρεοειδής υπολειτουργεί και χρειάζεται να δεχτεί μεγαλύτερη πίεση για να αντεπεξέλθει) ενώ πολύ χαμηλές τιμές συνδέονται με υπερ-θυρεοειδισμό.
Ο θυρεοειδής αλληλεπιδρά μέσω νευρικών και ορμονικών οδών με τον φλοιό του εγκεφάλου, ενώ επηρεάζει και επηρεάζεται από τις ορμόνες του στρες, την αδρεναλίνη και την κορτιζόλη.
Γνωρίζουμε ότι ο συγκεκριμένος αδένας είναι ευάλωτος και η λειτουργία του αλλάζει άμεσα υπό συνθήκες στρες. Χρόνια συναισθηματικά, μεταβολικά ή άλλα ήδη στρες μπορούν να έχουν αρνητική επίδραση στη λειτουργία του.
Η επαρκής πρόσληψη θρεπτικών συστατικών παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη σωστή λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα. Παρακάτω γίνεται αναφορά των κυριότερων ιχνοστοιχείων και των τροφών που τα περιέχουν.
Το ιώδιο
Ο θυρεοειδής παράγει τις θυρεοειδικές ορμόνες χρησιμοποιώντας ιώδιο, το οποίο προσλαμβάνεται με τις τροφές και απορροφάται από το έντερο. Η μέση ημερήσια πρόσληψη είναι 100-150mg. Τρόφιμα όπως τα θαλασσινά ψάρια, τα οστρακοειδή και τα φύκια αποτελούν καλές πηγές ιωδίου αλλά ιώδιο περιέχουν και πολλές άλλες τροφές, όπως το τυρί, το αγελαδινό γάλα, τα αυγά, το γιαούρτι, το παγωτό, η σάλτσα και το γάλα σόγιας κ.ά. Το κοινό επιτραπέζιο αλάτι στην Ελλάδα είναι εμπλουτισμένο με ιώδιο. Πριν από τον εμπλουτισμό του, η ιωδοπενία αποτελούσε πολύ συχνό αίτιο υποθυρεοειδισμού στη χώρα μας.
Το σελήνιο
Το σελήνιο συμβάλλει στη διατήρηση της σωστής συγκέντρωσης των θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα και τους διάφορους ιστούς, συνεπώς στη σωστή λειτουργία του θυρεοειδή αδένα, ενώ επίσης έχει και αντικαρκινική δράση. Ένζυμα τα οποία περιέχουν σελήνιο συμμετέχουν στην αποτελεσματική διαχείριση των αποθηκών ιωδίου στο σώμα. Τροφές που περιέχουν σελήνιο είναι οι ξηροί καρποί, τα δημητριακά, το κρέας (κυρίως το μοσχαρίσιο), τα πουλερικά, τα μανιτάρια, τα αβγά, τα ψάρια, ο τόνος, τα καβούρια και ο αστακός.
Η τυροσίνη
Είναι ένα αμινοξύ το οποίο έχει σημαντικό ρόλο στην παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών, στη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου και στη σταθεροποίηση της πίεσης του αίματος. Μπορεί να προσληφθεί με τροφές όπως τα ψάρια, το κοτόπουλο, τα προϊόντα ολικής άλεσης, τα γαλακτοκομικά, οι μπανάνες, τα φασόλια και οι ξηροί καρποί.
Ο ψευδάργυρος
Συχνά η συμπληρωματική λήψη ψευδαργύρου μπορεί να αναστρέψει τον υποθυρεοειδισμό. Τροφές πλούσιες σε ψευδάργυρο είναι οι ξηροί καρποί, τα δημητριακά ολικής άλεσης, το σιτάρι, η βρώμη, ο αρακάς, τα ψάρια, τα αυγά, τα θαλασσινά, τα φασόλια, τα μανιτάρια, τα σύκα και το κρέας.
Ο χαλκός
Είναι απαραίτητος για τη σύνθεση της Τ4 (θυροξίνης), γι αυτό και όταν η διατροφική πρόσληψη του χαλκού είναι περιορισμένη, ο ρυθμός παραγωγής της θυροξίνης μειώνεται. Τροφές που περιέχουν χαλκό είναι τα θαλασσινά, τα ψάρια, το κρέας, οι ξηροί καρποί, τα φασόλια, τα μανιτάρια και τα δημητριακά.
Εκτός από τα παραπάνω ιχνοστοιχεία, τα οποία πρέπει να περιλαμβάνονται απαραιτήτως στη διατροφή του ανθρώπου, υπάρχουν και κάποια βότανα τα οποία φαίνεται ότι πιθανόν να μπορούν να συμβάλλουν στην ομαλοποίηση της λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα. Τα βότανα αυτά συνήθως δρουν καταστέλλοντας τη λειτουργία του υπερδραστήριου θυρεοειδή αδένα.
Λυκοπόδιο (Lycopus Europaeus)
Είναι ένα ποώδες φυτό που ελέγχει την υπερλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα, καταπολεμώντας την ταχυκαρδία, τις ταχυπαλμίες και τη δύσπνοια και διαστέλλοντας τα αγγεία της καρδιάς. Θεωρείται ανταγωνιστής της θυροξίνης. Βρέθηκε ότι έχει αντισπασμωδικές, αντικαρκινικές, αναλγητικές και διουρητικές ιδιότητες.
Μελισσόχορτο (Melissa officinalis)
Είναι γνωστό και ως βάλσαμο λεμονιού. Περιέχει πτητικά έλαια, πολυφαινόνες, τανίνες και φλαβονοειδή και η δράση του βασίζεται στα αιθέρια έλαια που περιέχει. Καταστέλλει τον υπερδραστήριο θυρεοειδή αδένα και έχει αντιφλεγμονώδη και αντιμικροβιακή δράση. Προκαλεί διαστολή των αγγείων με αποτέλεσμα τη μείωση της αρτηριακής πίεσης ενώ δρα ενάντια στην αϋπνία, το στρες και την ευερεθιστότητα.
Ραπάνι (Raphanus sativus)
To ραπάνι είναι πλούσιο σε βιταμίνη C. Συμβάλλει στην καλή λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα και ευνοεί την απομάκρυνση των τοξινών. Εξαιτίας του σιναπέλαιου που περιέχει βοηθάει στην αποβολή των χολόλιθων από την χοληδόχο κύστη. Επίσης, η αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης C συμβάλλει στην ισχυροποίηση της άμυνας του οργανισμού και την επούλωση πληγών μέσω της συμμετοχής της στην ανάπλαση του κολλαγόνου του δέρματος. Τέλος περιέχει τη λουτεΐνη που ανήκει στα καροτενοειδή και έχει αντικαρκινική και αντιοξειδωτική δράση.
Η βιταμίνη D και το σελήνιο συνιστώνται για χρήση σε ασθενείς με υποθυρεοειδισμό. Το σελήνιο (δημητριακά, κρέας και ψάρι) είναι ένα απαραίτητο στοιχείο για την παραγωγή των ορμονών του θυρεοειδούς, καθώς και για τη μετατροπή της θυροξίνης (Τ4) σε τριιωδοθυρονίνη (Τ3).
Τέλος, συμπληρώματα όπως η κανέλλα, το χρώμιο και το μαγνήσιο, δείχνουν να έχουν θετικές επιδράσεις σε άτομα με υποθυρεοειδισμό.