Αλλεργίες: Μύθοι και αλήθειες

Του Καραντουμάνη Δημήτρη, Αλλεργιολόγου Παίδων-Ενηλίκων

Γράφοντας αυτό το κείμενο με την είσοδο της Άνοιξης, δε σημαίνει ότι συντάσσομαι μ’ ένα από τους πιο γνωστούς μύθους για τις αλλεργίες: το ότι οι αλλεργίες είναι καθαρά ανοιξιάτικη υπόθεση. Και πώς θα μπορούσε να είναι έτσι, όταν το 40% των ενηλίκων πάσχει τουλάχιστον από 1 αλλεργία, σύμφωνα με πρόσφατα στατιστικά δεδομένα;

Οι μύθοι γύρω από τις αλλεργίες, συχνά διαδεδομένοι όχι μόνο στο ευρύ κοινό αλλά και στην ιατρική κοινότητα, οδηγούν στην κακή διαχείριση προβλημάτων που ταλανίζουν πολλούς .Λόγω της «υποδιάγνωσης» αλλεργικών νοσημάτων ή του κακού σχεδιασμού μετά από τη διάγνωση τους, η ποιότητα ζωής πολλών ασθενών είναι έντονα επηρεασμένη. Από την άλλη, η «υπερδιάγνωση», οδηγεί σε αντίστοιχα αποτελέσματα.

Ας μιλήσουμε ενδεικτικά για κάποιους μύθους!

ΜΥΘΟΣ: ΟΙ ΤΡΟΦΙΚΕΣ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΤΡΟΦΙΚΕΣ ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ

Η αλήθεια: δεν ισχύει. Η τροφική αλλεργία είναι μια αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, στην οποία μπορούν να πάρουν μέρος διάφορα όργανα και συστήματα, και η οποία αρκετές φορές μπορεί να οδηγήσει σε δυνητικά σοβαρές καταστάσεις, όπως η αναφυλαξία. Οι τροφικές ευαισθησίες (ή «δυσανεξίες») δίνουν πιο συχνά εκδηλώσεις αποκλειστικά από το γαστρεντερικό. Σε μια πραγματική τροφική αλλεργία, παράγουμε αντισώματα τα οποία καταπολεμούν τις τροφικές πρωτεΐνες που το σώμα μας αναγνωρίζει ως απειλές, στα πλαίσια ενός λανθασμένου συναγερμού.

Μέχρι να παρέλθει η τροφική αλλεργία, η κατανάλωση της ένοχης τροφής, προκαλεί πάντα εκδηλώσεις, όπως έκθυση πομφών (κόκκινα εξανθήματα), συριγμό, δύσπνοια, σφίξιμο στο στήθος ή το λαιμό, ζάλη.

Εκείνοι που έχουν τροφικές ευαισθησίες, τείνουν να έχουν μόνο γαστρεντερικές ενοχλήσεις (όπως φουσκώματα, αναγούλες), και όχι χαρακτηριστικά κάθε φορά που καταναλώνουν την ένοχη τροφή.

Για όλες τις τροφικές αλλεργίες υπάρχουν ειδικά τεστ που επιτρέπουν τη διάγνωση και το σωστό σχεδιασμό. Για τις τροφικές ευαισθησίες (ή δυσανεξίες), υπάρχει μόνο τεστ για τη δυσανεξία στη λακτόζη. Συνήθως για τις υπόλοιπες, η διάγνωση γίνεται «δια του αποκλεισμού», κάτι που ενέχει υψηλή πιθανότητα διαγνωστικού λάθους. Έτσι π.χ. η «δυσανεξία στη γλουτένη», που τείνει να λάβει χαρακτήρα «μόδας», απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς και σχεδιασμένα βήματα. Διαφορετικά μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες δίαιτες αποκλεισμού.

ΜΥΘΟΣ: ΑΛΛΕΡΓΙΚΕΣ ΔΕΡΜΑΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΠΑΡΑΤΗΡΟΥΝΤΑΙ ΜΟΝΟ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Η αλήθεια: είναι γεγονός ότι αλλεργικά δερματολογικά νοσήματα όπως το έκζεμα (ή ατοπική δερματίτιδα) εμφανίζονται συχνότερα στην παιδική ηλικία, κυρίως μέχρι τα πρώτα 4 έτη ζωής. Από την άλλη, δερματολογικές εκδηλώσεις σχετιζόμενες με αλλεργίες, μπορούν να παρουσιαστούν και μεταγενέστερα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι αλλεργικές δερματίτιδες εξ΄ επαφής (από μέταλλα όπως το νικέλιο, αρώματα, φυτά, λάτεξ κλπ.) που δίνουν εξανθήματα, ερυθρότητα και κνησμό.

ΜΥΘΟΣ: ΣΕ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΗΛΙΚΙΕΣ ΑΠΟΔΡΑΜΟΥΝ ΟΙ ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ

Η αλήθεια: ΟΧΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ. Οι αλλεργίες εμφανίζονται όταν το ανοσοποιητικό μας υπεραντιδρά στην παρουσία «εισβολέων», όπως γύρεις, ακάρεα, μύκητες. Τότε παράγονται οι ουσίες οι οποίες προκαλούν φλεγμονή, παραγωγή βλέννης, κνησμό σε μύτη, μάτια, αυτιά κλπ. Καθώς μεγαλώνουμε, το ανοσοποιητικό μας σύστημα γίνεται λιγότερο ισχυρό και είναι λιγότερο πιθανό να αντιδρά σε αλλεργιογόνα. Από την άλλη όμως, έχοντας πολλούς οι οποίοι παραμένουν υγιείς μέχρι και στα γεράματα, παρατηρούμε να υπάρχουν και ογδοντάρηδες με αλλεργίες που επιμένουν, ή χωρίς υπερβολή, με πρωτοεμφανιζόμενες αλλεργίες.

ΜΥΘΟΣ: ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΑΠΟΦΥΓΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΝ ΟΡΙΣΤΙΚΑ ΤΙΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΕΣ ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ

Η αλήθεια: τα παραπάνω οδηγούν σ΄ ένα πολύτιμο στόχο που είναι Ο ΕΛΕΓΧΟΣ αυτών των χρόνιων νοσημάτων. Πιο ολιστικές λύσεις επιτυγχάνουμε, εάν και εφόσον υπάρχουν οι προϋποθέσεις, με την ανοσοθεραπεία.

ΜΥΘΟΣ: ΤΑ ΑΛΛΕΡΓΙΚΑ ΤΕΣΤ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΥΡΗΝΑΣ ΤΗΣ ΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ

Η αλήθεια: τίποτα δεν αντικαθιστά, τίποτα δεν είναι σημαντικότερο από την ορθή ιατρική σκέψη. Το σωστό ιατρικό ιστορικό και η άρτια κλινική εξέταση παραμένουν στη βάση και στη συνέχεια με τα τεστ «κλειδώνουμε», τεκμηριώνουμε και ποσοτικοποιούμε την υποψία μας. Τα αλλεργικά τεστ (ή «δερματικές δοκιμασίες») γίνονται στοχευμένα, με τη χρήση εγχυλισμάτων αλλεργιογόνων που δυνητικά εμπλέκονται στην κλινική εικόνα που διερευνούμε. Η χρήση ενός προκαθορισμένου πάνελ τεστ π.χ. σε μια τροφική αλλεργία, μπορεί να οδηγήσει σε ψευδώς θετικά αποτελέσματα και σε επικίνδυνους μηχανιστικούς χειρισμούς. Η ύπαρξη ενός «τεστ για τα πάντα», αποτελεί το σλόγκαν μαθητευόμενων μάγων ορισμένων «παραειδικοτήτων» που θέλουν να καλύψουν τα κενά της ιατρικής τους υπόστασης.

Η Αλλεργιολογία αποτελεί κατεξοχήν κλάδο της Ιατρικής που στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Από τις νέες –σχετικά- ειδικότητες και με ιδιαίτερη δυναμική, μπορεί να γοητεύσει αλλά και να αποτελέσει αντικείμενο παρεξηγήσεων. Έργο του ειδικού είναι να ξεδιαλύνει το τοπίο προς όφελος του κάθε ασθενούς.