Μάρκετινγκ & Πρωτογενής Τομέας

Της Τουπεκτσή Λίνας, Φοιτήτριας Γεωπονίας Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

Για την διάθεση των προϊόντων του πρωτογενούς τομέα είναι απαραίτητη η ύπαρξη δομημένων και λειτουργικών αγορών, κατά προτίμηση σε κοντινή από την παραγωγή απόσταση, που θα εξασφαλίζουν την ανάπτυξη, την απασχόληση, τις ανταποδοτικές τιμές και την οικονομική ευημερία στις αγροτικές περιοχές. Απαιτείται επίσης η ύπαρξη μηχανισμών για την μετάβαση από την αγροτική παραγωγή στην αλυσίδα της βιομηχανίας τροφίμων και στις λιανικές αγορές. 

Το μάρκετινγκ από την άλλη είναι περισσότερο μια φιλοσοφία παρά ένα σύνολο τεχνικών ή για την αγροτική παραγωγή μια επέκταση της παραγωγικής διαδικασίας. Ο Άνταμ Σμιθ το 1776 υποστήριξε ότι “η κατανάλωση είναι ο μοναδικός σκοπός της παραγωγής και το συμφέρον του παραγωγού πρέπει να λαμβάνεται υπόψη μόνο στο βαθμό που μπορεί να είναι απαραίτητο για την προώθηση του συμφέροντος του καταναλωτή”. Συνεπώς το μάρκετινγκ αναφέρεται σε μια φιλοσοφία που εστιάζει σε όλες τις δραστηριότητες του οργανισμού, στην ικανοποίηση των αναγκών και των επιθυμιών των πελατών, συμβάλλοντας έτσι στην επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων του οργανισμού.  

Το σύστημα μάρκετινγκ των γεωργικών προϊόντων περιλαμβάνει όλες τις λειτουργίες αλλά και τους χειριστές των λειτουργειών για την κερδοφόρα εκμετάλλευση των ευκαιριών της αγοράς. Κάθε ένα από τα στοιχεία, ή υποσυστήματα, είναι ανεξάρτητο, όμως οποιαδήποτε αλλαγή σε κάποιο από αυτά επηρεάζει τα υπόλοιπα καθώς και το σύστημα ως σύνολο. Για παράδειγμα, το μάρκετινγκ μπορεί να στοχεύει στην παροχή υψηλής ποιότητας φρούτων και λαχανικών, για τα οποία μπορεί να επιτύχει κορυφαίες τιμές, αλλά εάν η μεταφορά πραγματοποιείται χρησιμοποιώντας βαγόνια μεταφοράς χύδην ανοιχτού τύπου (π,χ, αυτά που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά σιτηρών) τότε είναι απίθανο η επιχείρηση να παραδώσει το προϊόν στη σωστή κατάσταση. 

Καθώς αυξάνονται τα διαθέσιμα εισοδήματα, υπάρχει απαίτηση η αγροτική παραγωγή να αυξάνει την ποιότητα και την ποικιλομορφία των προϊόντων. Οι βιομηχανίες τροφίμων επιδιώκουν να δημιουργήσουν ένα διαφοροποιημένο επώνυμο προϊόν προκειμένου να προσελκύσουν τους καταναλωτές και στην συνεχεία εφαρμόζουν τεχνικές για την οικοδόμηση της πίστης στο προϊόν. Η πιστότητα της επωνυμίας συνήθως εδραιώνεται με την παροχή υψηλής ποιότητας με συνέπεια. Το κόστος επίσης είναι σημαντικό αφού με την παγκόσμια ενοποίηση των αγορών, τόσο οι βιομηχανίες όσο και οι καταναλωτές μπορούν να βρουν εναλλακτικές πηγές διάθεσης και δύνανται να βρουν πηγές χαμηλότερου κόστους για οποιοδήποτε δεδομένο επίπεδου ποιότητας. Τα αγροτικά προϊόντα είναι συνήθως εποχιακά τόσο στην παραγωγή όσο και στην προσφορά τους. Οι αγρότες θα πρέπει να εξετάσουν την δυνατότητα μείωσης της εποχικότητας ή την προσαρμογή σε ένα πρότυπο κοινωνικής ανταγωνιστικότητας. Οι γεωργοί που θα μπορούν να ολοκληρώνουν μέρος της δευτερογενούς επεξεργασίας ή/και να εκτελέσουν λειτουργίες όπως η μετασυλλεκτική επεξεργασία της καλλιέργειας ή η μεταφορά θα προσθέσουν ένα άλλο πλεονέκτημα στην ανταγωνιστικότητα τους. Καλλιέργειες που έχουν σχεδιαστεί για να διευκολύνουν την επεξεργασία (π.χ. φρούτα χωρίς κουκούτσια, κοτόπουλα χωρίς πούπουλα, κόκκοι καφέ χωρίς καφεΐνη, κρέατα χαμηλής χοληστερόλης) θα αποτελούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Νέες γεύσεις, βελτιωμένη υφή, πιο ελκυστικά σχήματα κ.λπ. επίσης προσδίδουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Η υγιεινή διατροφή γίνεται πλέον κυρίαρχη στις αγορές. Οι αγρότες θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους α) ότι οι καταναλωτές μπορεί να ενδιαφέρονται για το ίδιο το φαγητό, δηλαδή χαμηλά λιπαρά, χαμηλή/χωρίς ζάχαρη ή χαμηλή/χωρίς αλάτι, δηλαδή οι αγρότες πρέπει να ανησυχούν για τη θρεπτική αξία των προϊόντων που καλλιεργούν και β) ο καταναλωτής μπορεί να ανησυχεί περισσότερο ή εξίσου για τις μεθόδους παραγωγής τροφίμων, δηλαδή την αποφυγή χημικών όπως ζιζανιοκτόνα, φυτοφάρμακα κ.λπ. γεγονός που σημαίνει αλλαγή στις πρακτικές του αγρότη με επιπτώσεις στο κόστος παραγωγής.  

Ο πρωτογενής τομέας εισέρχεται σε μια νέα εποχή. Οι καλλιεργητές θα πρέπει να εκπαιδευθούν και οι γεωπόνοι καλούνται να αναλάβουν έναν πολυδιάστατο ρόλο που περιλαμβάνει εκτός των μέχρι σήμερα υπηρεσιών που προφέρουν επί του πεδίου και γνώσεις νέων τεχνολογιών και μάρκετινγκ προκειμένου τα ελληνικά προϊόντα να τοποθετούνται διαφοροποιημένα με ανώτερη ποιότητα στις διεθνείς αγορές.