Ο άνθρωπος αλλάζει μόνο με την εκπαίδευση

Άρθρο γνώμης – Κωνσταντίνος Γεωργάκης

Υπάρχουν περίοδοι στη ζωή του ανθρώπου που η αλλαγή μοιάζει αδύνατη. Συνήθειες παγιωμένες, απόψεις αμετακίνητες, αντιστάσεις βαθιά ριζωμένες. Λες και τίποτα δεν μπορεί να διεισδύσει. Κι όμως, όλοι αλλάζουμε. Απλώς, δεν αλλάζουμε επειδή μας το λένε. Ούτε επειδή μας φωνάζουν. Ούτε επειδή πρέπει.

Αλλάζουμε μόνο όταν καταλάβουμε.
Και για να καταλάβουμε, πρέπει πρώτα να μάθουμε.
Και για να μάθουμε, πρέπει κάποιος να μας διδάξει.

Αλλά με τρόπο που να μας κάνει να σταθούμε, να σκεφτούμε, να αμφισβητήσουμε, να αναμετρηθούμε με τον εαυτό μας.

Αυτός είναι ο ρόλος της εκπαίδευσης.
Και ειδικά στις μικρές ηλικίες, δεν είναι επιλογή. Είναι ανάγκη.
Όταν το μυαλό είναι ακόμη ανοιχτό, το βλέμμα ακόμη ζωντανό, εκεί χρειάζεται καθοδήγηση. Εκεί χτίζονται τα θεμέλια – όχι για να “ξέρει” ο μαθητής, αλλά για να μπορεί να καταλαβαίνει.

Η εκπαίδευση δεν είναι μόνο η γνώση.
Είναι η μελέτη με επιμονή και διάρκεια.
Είναι το βίωμα που συγκινεί και μένει.
Είναι η πράξη που επαναλαμβάνεται, μέχρι να γίνει στάση ζωής.

Είναι η διαχείριση της αποτυχίας, με αναστοχασμό.

Ο ουσιαστικός δάσκαλος – κι ας το πούμε καθαρά – δεν είναι εκεί για να μεταφέρει ύλη στα μυαλά των μαθητών. Είναι εκεί για να ξεκλειδώσει έναν άνθρωπο. Να του δείξει πώς να σκέφτεται. Να του δημιουργήσει ερωτήματα ουσίας, όχι μόνο απαντήσεις. Να του δείξει τον κόσμο με τέτοιο τρόπο, που να θέλει και ο ίδιος να τον ανακαλύψει.

Κάποιοι πιστεύουν πως τα παιδιά σήμερα “δεν αλλάζουν”. Πως είναι “κολλημένα στις οθόνες”, πως “δεν προσπαθούν”. Δεν είναι έτσι.
Τα παιδιά διψούν – αλλά όχι για στείρα πληροφορία. Διψούν για νόημα. Διψούν για δασκάλους με ψυχή, με πάθος.  
Αν η εκπαίδευση δεν τους προσφέρει νόημα, θα το αναζητήσουν αλλού, το αναζητούν αλλού. Πάντα βρίσκουν τρόπο.

Και η κοινωνία;
Η κοινωνία πολλές φορές κυνηγά τη “διορθωτική παρέμβαση”. Όταν όμως το πρόβλημα έχει ήδη εδραιωθεί, όταν το παιδί έχει ήδη απομακρυνθεί από τη χαρά της κατανόησης, της περιέργειας και της ανακάλυψης το κόστος είναι τεράστιο. Εκπαίδευση σημαίνει πρόληψη.

Αν θέλεις να αλλάξεις έναν έφηβο, ξεκίνα από το παιδί.
Αν θέλεις να αλλάξεις έναν ενήλικο, πήγαινε πίσω, στο μαθητή.

Η αλλαγή είναι εσωτερική.
Κι αυτή η εσωτερική μεταμόρφωση δεν γίνεται με εξωτερική πίεση ή ακραία πειθαρχεία.
Γίνεται με προληπτική εκπαίδευση.

Και η εκπαίδευση, όταν είναι ουσιαστική, δεν είναι ποτέ φλύαρη.
Είναι σιωπηλή, σταθερή, φωτεινή.
Ένα χέρι που δείχνει τον δρόμο χωρίς να σπρώχνει.
Ένα βλέμμα που λέει: “Σε βλέπω. Μπορείς.”

Αυτό είναι το χρέος μας προς τους νέους.
Αυτός είναι ο μόνος δρόμος.

Και οι νέοι αλλάζουν.