EPAS: Τα δικαιώματα των παιδιών προσφύγων στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Με θέμα τα δικαιώματα των προσφυγόπουλων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις 2 Δεκεμβρίου 2025 οι Μαθητές και Μαθήτριες - Πρέσβεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τις υπεύθυνες καθηγήτριες του Προγράμματος EPAS , Χαρίκλεια Αξούριστου, Φράγκα Καραγιάννη, Ευσταθία Λιακοπούλου, Αικατερίνη Τότσκα υποδέχτηκαν στο σχολείο τις κυρίες Δωροθέα Κοκοζίδου, Υ.Α. του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, τμήμα Ένταξης, Μαρία Κουσκούκη, Συντονίστρια Κέντρου Υποστήριξης Νέων της ΑΡΣΙΣ, Θεοδώρα Σεϊτανίδου, Project Manager - SolidarityNow και Άννα Μίντση, Συντονίστρια Εκπαίδευσης Προσφύγων ΕΔΠΦΑΑ Βέροιας.

Στη συνέντευξη που πραγματοποιήθηκε, οι προσκεκλημένες μας με απλό και εναργή λόγο  ανέλυσαν κεντρικά ζητήματα που αφορούν τη νομοθεσία, την πρακτική εφαρμογή στα κράτη - μέλη της ΕΕ και τον ρόλο των ελληνικών υποδομών στη στήριξη παιδιών προσφύγων. Υπογραμμίστηκε η σημασία της Σύμβασης της Γενεύης για τους πρόσφυγες και της προστασίας που παρέχει, καθώς και η συμβολή του καθεστώτος της «Επικουρικής Προστασίας» υπό το νομικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για παιδιά που δεν υπάγονται στον παραδοσιακό ορισμό του “πρόσφυγα” αλλά χρειάζονται προστασία. Παράλληλα, συζητήθηκε το «Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο» της ΕΕ — με έμφαση στο πώς οι διατάξεις του επηρεάζουν τα δικαιώματα των ασυνόδευτων ή ανήλικων αιτούντων άσυλο. Στην Ελλάδα, όπως αναφέρθηκε, λειτουργούν κέντρα φιλοξενίας και δομές υποστήριξης για ασυνόδευτα παιδιά προσφύγων, όπως και «εποπτευόμενα διαμερίσματα» για εφήβους-πρόσφυγες. Οι υπηρεσίες περιλαμβάνουν ψυχική υγεία, νομική βοήθεια, υποστήριξη εκπαίδευσης, μεταβατικά προγράμματα για ενήλικες μετά τα 18, καθώς και κοινωνική συνοδεία όπου χρειάζεται. Παράλληλα, ο θεσμός των «Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας» (ΖΕΠ), με Τάξεις Υποδοχής, αποτελεί βασικό εργαλείο για την ένταξη προσφυγόπουλων και άλλων παιδιών με πολυπολιτισμικό ή ευάλωτο υπόβαθρο στο σχολικό σύστημα. Οι τάξεις αυτές έχουν ως στόχο την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, την υποστήριξη της σχολικής επίδοσης και την πρόληψη της σχολικής διαρροής. Πρόσφατες αποφάσεις για το σχολικό έτος 2025-2026 εντάσσουν κι άλλα σχολεία στο καθεστώς ΖΕΠ, γεγονός που δείχνει αναβάθμιση και διεύρυνση της δυνατότητας υποδοχής και ένταξης. Η ΕΕ μέσω των Ταμείων και των σχετικών προγραμμάτων ασύλου, μετανάστευσης και ένταξης, χρηματοδοτεί τόσο δράσεις υποδοχής όσο και εκπαίδευσης — παρέχοντας κρίσιμη στήριξη σε χώρες όπως η Ελλάδα που δέχονται μεγάλο αριθμό προσφύγων.

Παρά τις σημαντικές προσπάθειες, επισημάνθηκαν οι προκλήσεις όσον αφορά τη διαρκή, επαρκή και αξιοπρεπή φιλοξενία ασυνόδευτων παιδιών, την ψυχοκοινωνική υποστήριξή τους, την ομαλή ένταξη και την αποφυγή διακρίσεων. Αναδείχθηκε η ανάγκη η Ελλάδα — αλλά και συνολικά η ΕΕ — να ενισχύσουν περαιτέρω το πλαίσιο υποδοχής, εκπαίδευσης και προστασίας, ειδικά σε περιόδους αυξημένων ροών μεταναστών.

Το κλίμα της συνάντησης ήταν ιδιαίτερα ζεστό και φιλικό. Οι καλεσμένες μας αποδέχθηκαν με προθυμία την πρόσκληση και ανταποκρίθηκαν άμεσα. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης υπήρξε  ενδιαφέρον και δημιουργική επικοινωνία με τους μαθητές, οι οποίοι έχοντας μελετήσει σχετικά επικαιροποιημένα άρθρα από την ιστοσελίδα του EPAS συμμετείχαν ενεργά και εξέφρασαν τις ανησυχίες και τις απορίες τους σχετικά με τα δικαιώματα των παιδιών–προσφύγων.  Οι μαθητές προηγουμένως είχαν μελετήσει ψηφιακό υλικό για τις αρχές και το έργο της Ε.Ε. σχετικά με το θέμα, επισκεπτόμενοι ιστοσελίδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και είχαν συντάξει το δικό τους ερωτηματολόγιο. Μάλιστα στη συνέντευξη συμμετείχαν και μαθητές πρόσφυγες του σχολείου καταθέτοντας τη δική τους μαρτυρία. Οι μαθητές και μαθήτριες μας ολοκλήρωσαν τη συνέντευξη με έντονη αίσθηση ικανοποίησης, χαράς και επιβεβαίωσης του θετικού ρόλου που μπορούν να έχουν σε κοινωνικά θέματα.

Τη συνέντευξη πραγματοποίησαν οι μαθητές και μαθήτριες του 5ου ΓΕΛ Βέροιας:

Γερμάνης Αντώνιος - Λουκάς, Γιαννούλας Ιωάννης, Γκόγκος Δαμιανός, Δήμος Ορέστης, Μιχαήλ Αικατερίνη, Μπάτσιος Αστέριος - Μάριος, Παλαιολόγου Μαρία - Αντωνία, Πατσίδης Γεώργιος, Τζιούρτζια Ευφροσύνη - Θωμαή, Τσαμήτρος Στέργιος, Χειμώνα Νικολέτα