Το μέλλον των πόλεων στηρίζεται στην ΚΥΚΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Γράφει η Λίνα Τουπεκτσή Γεωπόνος – Μεταπτυχιακή φοιτήτρια Δημόσιας Διοίκησης 

Η κυκλική οικονομία επί της αρχής είναι προσανατολισμένη στη φύση ως πρότυπό της. Η έννοια της κυκλικής οικονομίας στοχεύει στη διατήρηση των πρώτων υλών προκειμένου να αξιοποιούνται στο μέγιστο, μειώνοντας την ανάγκη για χρήση νέων, ενώ παράλληλα να αποφεύγεται η σπατάλη τους και να αυξάνεται ο κύκλος ζωής των προϊόντων. Δηλαδή τα απόβλητα του σήμερα αναγεννούνται ως πρώτη ύλη του αύριο, όπως ακριβώς και στη φύση. Με αυτόν τον τρόπο, η κυκλική οικονομία διαφέρει από το τρέχον γραμμικό οικονομικό σύστημα, στο οποίο τα προϊόντα κατασκευάζονται, χρησιμοποιούνται και απορρίπτονται.

Στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο, αστικοποιημένο και ψηφιοποιημένο κόσμο, οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν σε πόλεις. Οι πόλεις μέχρι το 2050, θα φιλοξενούν τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού και την πλειονότητα των περιουσιακών στοιχείων και πόρων. Μια κυκλική πόλη είναι αυτή που προωθεί μια δίκαιη μετάβαση από μια γραμμική σε μια κυκλική οικονομία μέσω πολλαπλών λειτουργιών με την συνεργασία κατοίκων, επιχειρήσεων, πολιτικού και ακαδημαϊκού προσωπικού.

Η μετάβαση αφορά ένα οικονομικό σύστημα όπου η αξία και η χρησιμότητα των υποδομών, των προϊόντων, των υλικών και των θρεπτικών συστατικών διατηρείται για όσο το δυνατόν περισσότερο. Σε μια κυκλική πόλη, τα υπάρχοντα υλικά ανακυκλώνονται επανειλημμένα αντί να γίνονται απόβλητα. Με αυτό το σύστημα οι πόλεις μπορούν να έχουν ευκολότερη πρόσβαση σε πόρους, μειώνουν τις εκπομπές ρύπων, προστατεύουν και ενισχύουν τη βιοποικιλότητα και τέλος ελαχιστοποιούν τις κοινωνικές ανισότητες.

Στο πλαίσιο δράσεων για την μετάβαση οι δήμοι θα πρέπει να αναπτύξουν επιμέρους στρατηγικές και δράσεις για την επίτευξη των επιθυμητών αποτελεσμάτων. Οι επιμέρους στρατηγικές αφορούν τις λειτουργίες της δημοτικής αρχής, από την παροχή υπηρεσιών έως τη συνεργασία με τους τοπικούς φορείς, τη διαχείριση του κτιριακού αποθέματος, τον πολεοδομικό και αστικό σχεδιασμό, την διαχείριση απορριμμάτων, την ενέργεια κλπ.

Οι κυκλικές πόλεις χτίζουν μια τοπική οικονομία που επιτρέπει μεγάλη διάρκεια ζωής, βέλτιστη επαναχρησιμοποίηση, ανακατασκευή και ανακύκλωση προϊόντων, υλικών και εκπαίδευση ανθρώπινου δυναμικού. Η τοπική οικονομία γίνεται βιώσιμη, ανθεκτική και φιλική προς όλους τους κατοίκους προσφέροντας ποιότητα ζωής. 

Οι πόλεις όμως θα πρέπει να εξισορροπούν τις ανταγωνιστικές αξίες της οικολογίας και της οικονομίας. Συνεπώς η δημιουργία μιας κυκλικής πόλης απαιτεί μια συνολική προσέγγιση που θα λαμβάνει υπόψη τις απαιτήσεις για οικονομική ανταγωνιστικότητα, περιβαλλοντική βιωσιμότητα και κοινωνική ένταξη. 

Η πόλη μας η Βέροια θα μπορούσε να πρωτοπορήσει και πάλι θέτοντας ως οραματική στρατηγική της για την επόμενη πενταετία την μετάβαση της από το γραμμικό στο κυκλικό μοντέλο. Οι βασικοί πυλώνες που θα μπορούσε να δομηθεί η στρατηγική αυτή είναι: 

Το φυσικό περιβάλλον, που δεν θα πρέπει να είναι απλά κλιματικό ουδέτερο, αλλά ενεργό ώστε να αντισταθμίζει και να θεραπεύει τις ζημιές που υπέστη κυρίως τον τελευταίο αιώνα. 

Ο άνθρωπος, ως κοινός παρονομαστής των αναγκών του που γύρω από αυτές έχουν δομηθεί οι πόλεις και περιλαμβάνει τις ανάγκες στέγασης, κινητικότητας, σίτισης, βασικών υπηρεσιών (υγειονομική περίθαλψη και εκπαίδευση), καθώς και η επικοινωνία. Η πόλη θα πρέπει να προβληματιστεί με τον τρόπο που θα διασφαλίσει ότι αυτές οι ανάγκες ικανοποιούνται με βιώσιμο και προσιτό τρόπο για όλους. 

Οι πόλεις είναι κόμβοι όπου οι άνθρωποι ζουν, εργάζονται, επιχειρούν , αλληλοεπιδρούν και έχουν εμπειρίες. Τα θεμέλια της πόλης χτίζονται πάνω στον πολιτισμό, την ιστορία, την διακυβέρνηση κλπ. δίδοντας ένα δυναμικό και συλλογικό χαρακτήρα που έχει εκτεταμένες επιπτώσεις στον τρόπο λειτουργίας και διαχείρισης. Η πόλη θα πρέπει να διευκολύνει τη δημιουργία κυκλικών και βιώσιμων αξιών για τους κατοίκους παρέχοντας δραστηριότητες και πόρους, δημιουργώντας χώρους για καινοτομία, φέρνοντας σε επαφή κοινότητες και φορείς και ανακαλύπτοντας τρόπους ώστε να παρέχει εκπαίδευση και να οικοδομεί την έννοια της κυκλικότητας στη ζωή των κατοίκων. Συνεπώς η κοινωνία και ο πολιτισμός της είναι κρίσιμο μέγεθος για τη βιωσιμότητα, αφού επηρεάζει τις καθημερινές αξίες και επιλογές ως άτομα και ως κοινωνία. 

Η βιώσιμη αστική οικονομία είναι πολυδιάστατη και θα πρέπει να διασφαλιστεί ένα εύλογο επίπεδο οικονομικής ανταγωνιστικότητας παρά τη μετάβαση σε κυκλικά μοντέλα, προκειμένου να καταστεί η κυκλικότητα ελκυστική επιλογή για τις επιχειρήσεις. 

Αν όλοι μαζί το αποφασίσουμε και ενεργήσουμε μπορούμε στη πόλη μας να υλοποιήσουμε το όραμα των πράσινων, ανταγωνιστικών και κοινωνικά ολοκληρωμένων συστημάτων. Μικρές και μεγάλης κλίμακας πρωτοβουλίες μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τα απόβλητα. Όμως το πιο σημαντικό είναι ότι αλλάζουμε συμπεριφορά. Έχουμε οι περισσότεροι συνειδητοποιήσει ότι πλέον απαιτείται μια βιώσιμη αλλαγή. Η Βέροια είναι έτοιμη να γίνει πρότυπο πόλη σε αυτήν την αναγκαία μετάβαση.