Ο Γιάννης Μανέτας παρουσίασε στη Βέροια το νέο του βιβλίο

Μια εξαιρετικά επίκαιρη και βαθιά στοχαστική βιβλιοπαρουσίαση πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 16 Μαΐου, στον πολυχώρο Sala Ελιά στη Βέροια.

Ο διακεκριμένος καθηγητής και συγγραφέας Γιάννης Μανέτας παρουσίασε το νέο του έργο, «Τα Δαρβινικά Δεινά», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα. Πρόκειται για ένα βιβλίο που συνδυάζει τη βιολογική επιστήμη με την κοινωνική ανάλυση και την πολιτική ευαισθησία.

Την εκδήλωση συνδιοργάνωσαν ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Ημαθίας και το βιβλιοπωλείο Ηλιοτρόπιο.

Το βιβλίο του Μανέτα δεν αποτελεί απλώς μια ανάλυση της δαρβινικής θεωρίας, αλλά μια τολμηρή αποδόμηση της μεταγενέστερης χρήσης —και, όπως επισημαίνει ο ίδιος, κακοποίησης— της θεωρίας αυτής. Ο συγγραφέας εξετάζει πώς ο κοινωνικός δαρβινισμός μετατράπηκε σε ιδεολογικό εργαλείο που νομιμοποίησε την αποικιοκρατία, τον ιμπεριαλισμό, την καπιταλιστική επιθετικότητα και τη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων. Κεντρικός στόχος του βιβλίου είναι η κριτική της νεοφιλελεύθερης αφήγησης, που ντύνεται με επιστημονικό κύρος και παρουσιάζει τον κόσμο ως μια ανελέητη αρένα επιβίωσης του ικανότερου — ή του πιο κυνικού.

Η παρουσίαση έλαβε χώρα σε μια συγκυρία κατά την οποία η παγκοσμιοποίηση προβάλλεται ως αδιαμφισβήτητο δόγμα, οι αγορές υπερισχύουν της δημοκρατίας, και οι φορολογικοί παράδεισοι και οι μη εκλεγμένοι υπερεθνικοί θεσμοί αποδυναμώνουν τα εθνικά νομικά πλαίσια. Την ίδια στιγμή, η ανισότητα διογκώνεται, η τεχνολογία μετατρέπεται σε φετίχ, και η πληροφορία σε εμπόρευμα. Όλοι ονειρεύονται smart homes και smartphones, ενώ χιλιάδες προσπαθούν να ξεφύγουν από τις smart bombs.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο Μανέτας θέτει καίρια ερωτήματα: Ποια επιχειρήματα μας έπεισαν ότι η προσαρμογή στον ανταγωνισμό είναι φυσικός νόμος; Πόσο κοντά είμαστε στο να απεμπολήσουμε την ανθρωπινότητά μας στο όνομα της αποδοτικότητας;

Την εκδήλωση προλόγισε ο βιολόγος Βασίλης Πετρομελίδης, ο οποίος παρουσίασε το βιογραφικό και το συγγραφικό έργο του Γιάννη Μανέτα και συντόνισε τη συζήτηση.

Η φιλόλογος και πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων, Δέσποινα Καρυπίδου, σημείωσε πως το νέο βιβλίο, όπως και τα προηγούμενα έργα του συγγραφέα, αξίζει να διαβαστεί από όλους: «Ξεδιαλύνει μία από τις ομίχλες που σκιάζουν το μυαλό και αυτά τα βιβλία δε φτάνει να τα διαβάσεις μία φορά. Σε βοηθούν να τοποθετηθείς μέσα και απέναντι στον κόσμο. Ο συγγραφέας επιδιώκει να μας διαφωτίσει πάνω στις συνιστώσες που διαμόρφωσαν έναν κόσμο που, μπαίνοντας στον 21ο αιώνα, διέψευσε κάθε αισιοδοξία.»

Ακολούθως, ο κ. Πετρομελίδης ανέπτυξε τη θεματολογία του βιβλίου, τονίζοντας: «Ο συγγραφέας με τα «Δαρβινικά Δεινά» πραγματεύεται πώς και γιατί μια επιστημονική θεωρία —η εξέλιξη μέσω φυσικής επιλογής— μπορεί να ερμηνευθεί κατά το δοκούν, προκειμένου να νομιμοποιήσει ένα ολόκληρο σύστημα κοσμοθεωρίας. Αναφέρθηκε στα δεινά που αντιμετώπισε ο ίδιος ο Δαρβίνος, με τη θεωρία του να πολεμάται από τους συντηρητικούς εκκλησιαστικούς κύκλους της Βικτωριανής Αγγλίας, αλλά και στη μεταγενέστερη χρήση της από κοινωνιολόγους, οικονομολόγους και ιδεολόγους, ως επιστημονικό μανδύα της λογικής των "ελεύθερων και ασύδοτων αγορών"».

Τον λόγο πήρε στη συνέχεια ο συγγραφέας, ο οποίος διευκρίνισε πως ο τίτλος «Τα Δαρβινικά Δεινά» δεν αναφέρεται στα δεινά του ίδιου του Δαρβίνου, αλλά σε εκείνα που προκάλεσε η ερμηνεία και η εφαρμογή της θεωρίας του, είτε ερήμην είτε εν μέρει εν γνώσει του. Μίλησε για τους στόχους του βιβλίου, το οποίο γράφτηκε κατά την περίοδο της πανδημίας, και επισήμανε πως έχει ενσωματώσει και ζητήματα όπως η επιγενετική και η νευροπλαστικότητα.

Με γνώση, γλαφυρότητα και κοινωνική ευαισθησία, ο Γιάννης Μανέτας καλεί τον αναγνώστη να αμφισβητήσει τις κυρίαρχες αφηγήσεις και να επανεξετάσει τη σχέση επιστήμης και κοινωνίας.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με διάλογο με το κοινό και υπογραφή αντιτύπων από τον συγγραφέα.

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Τι είπε πραγματικά ο Δαρβίνος; Γιατί μια κατά βάση βιολογική θεω­­ρία κίνησε το ενδιαφέρον τόσο διαφορετικών ως προς την ιδεολογία και τη συγκρότηση φιλοσόφων, οικονομολόγων και κοινωνιο­λό­γων; Τι βρήκαν εκεί ο υπέρμαχος των αγορών Χέρμπερτ Σπένσερ, ο συγγραφέας του Κομμουνιστικού Μανιφέστου Καρλ Μαρξ και ο αναρ­χικός ακτιβιστής Πιοτρ Κροπότκιν;

Πώς τα ίδια τα γραπτά του Δαρβίνου έγιναν επιστημονικό άλλοθι για τους απολο­γη­τές μιας άδικης κοινωνικής δομής, η οποία εδώ και μερικές χιλιάδες χρόνια βλέπει την ανισότητα δύναμης και πλούτου ως τη φυσική ανθρώπινη κατάσταση; Γιατί η ίδια γραμμή σκέψης θεωρεί τον πόλεμο έμφυτο δαρβινικό χαρακτηριστικό με προσαρμοστική αξία, και συνεπώς αναπόφευκτο; Πώς μια επιστημονική θεω­ρία για την εξέλιξη των οργανισμών και τη φυσική επιλογή οδήγησε στο κίνη­μα του κοινωνικού δαρβινισμού και στην αποτρόπαιη ευγονική των ναζί;

Γιατί μετά το σύντομο μεταπολεμικό διάλειμμα ο κοινωνικός δαρβινισμός αναβιώνει στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού, όπου χωρίς ντροπή εξυμνείται από αρκετούς πολιτικούς ηγέτες, συστη­μικούς διανοητές, επιστήμονες και διαμορφωτές της κοινής γνώμης; Πώς μια ανθρωπότητα με τη σημερινή κοινωνική και οικονομική δομή και την εκκωφαντική ανισότητα θα διαχειριστεί την επερχόμενη κλιματική κρίση και τους κινδύνους της Βιοτεχνολογικής Επανάστασης;

Υπάρχει άραγε κάτι που θα μπορούσε να ονομαστεί ανθρώπινη φύση; Δηλαδή ένα σύνολο συμπεριφορικών χαρακτήρων και αξιών που να περιγράφει συνοπτικά τον άνθρωπο; Που να είναι συνάμα καθολικό και να περιλαμβάνει διαχρονικά και χωρι­κά όλους τους ανθρώπινους πολιτισμούς; Και είναι άραγε αυτή η φύση βίαιη, πολεμο­χαρής και εγωιστική; Κι αν όντως υπάρχει κάτι τέτοιο, από πού προέρχεται; [...] Είναι ο άνθρωπος από τη φύση του ιδιοτελής ή ανιδιοτελής; Απατεώνας ή έντιμος; Μοχθηρός ή αλληλέγγυος; Φιλοπόλεμος ή ειρηνιστής; Εγωιστής ή αλτρουιστής; Αρπακτικό ή πρόβατο; Γεράκι ή πε­ριστέρι; Ευαίσθητος ή απαθής; Άπληστος ή μετρημένος; Άδικος ή δίκαιος; Ανταγωνιστικός ή συναγωνιστικός; Εντέλει, είναι από τη φύση του κα­κός ή καλός; Το γεγονός και μόνο ότι διαθέτουμε λέξεις για όλους αυτούς τους αντίθετους χαρακτήρες μάς υποδεικνύει ότι η ανθρώπινη συ­μπεριφορά μπορεί να βρεθεί μετακινούμενη σε οποιαδήποτε θέση μεταξύ των δύο αντίθετων άκρων του εκκρεμούς.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Ο Γιάννης Μανέτας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1947. Σπούδασε φυσιογνωσία και γεωγραφία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και απέκτησε τον τίτλο του διδάκτορα βιολογικών επιστημών από το Πανεπιστήμιο της Πάτρας το 1976. Από το 1978 έως το 2014 εργάστηκε στο ίδιο πανεπιστήμιο. Το 1993 εξελέγη Καθηγητής Φυ­σιολογίας Φυτών. Έχει επίσης εργαστεί ερευνητικά στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών επιστημών «Δημόκριτος», στον Πειραματικό Σταθμό «Abisco» της Λαπωνίας και στα Πανεπιστήμια Stirling (Σκοτία), Göteborg (Σουηδία), Essen και Karlsruhe (Γερμανία). Από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης κυκλοφορούν τα βιβλία του Τι θα έβλεπε η Αλίκη στη χώρα των φυτών (1η έκδ. 2010, 6η έκδ. 2023), που έχει μεταφραστεί και στα αγγλικά, Περί φυτών αφηγήματα – Μικρές ιστορίες για φυτά που άλλαξαν τον κόσμο (1η έκδ. 2014, 5η έκδ. 2019), Η ζωή σήμερα, άλλοτε, αλλού και στο μέλλον – Η λογική των βιολογικών συστημάτων (2019) και Η συμβιωτική περιπέτεια – Η καταγωγή της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, και οι βιολογικές και κοινωνικές τους συνέπειες (2023). Έχει γράψει επίσης τα μυθιστορήματα Τη νύχτα που αγκάλιασε το Ginkgo biloba (Αιώρα, 2017) και Η στιγμή και το στίγμα (Κέδρος, 2022).

• DSC_0946 DSC_0946
• DSC_0976 DSC_0976
• DSC_0948 DSC_0948
• DSC_0951 DSC_0951
• DSC_0965 DSC_0965
• DSC_0967 DSC_0967
• DSC_0973 DSC_0973
• DSC_0980 DSC_0980
• DSC_0982 DSC_0982
• DSC_0984 DSC_0984
• DSC_0986 DSC_0986
• DSC_0993 DSC_0993
• DSC_0988 DSC_0988
• DSC_1001 DSC_1001
• DSC_0989 DSC_0989
• DSC_0996 DSC_0996
• DSC_1005 DSC_1005
• DSC_1009 DSC_1009
• DSC_1013 DSC_1013
• DSC_1011 DSC_1011
• DSC_0954 DSC_0954
• DSC_0961 DSC_0961
• DSC_0958 DSC_0958
• DSC_0979 DSC_0979
•